Taaie oude vrijsters

Mijn lief heeft Noorse roots. Zijn moeder komt uit Harstad, een mooie stad aan het water, een eindje boven de poolcirkel. We gaan regelmatig naar Noorwegen en hopen er ooit te gaan wonen. Met die insteek volg ik Noorse les in de Sjømannskirken; het houten kerkje in het Euromast-park. Het is zó leuk om weer een nieuwe taal te leren. Noors is niet ontzettend moeilijk te leren voor Nederlanders. Het is een Germaanse taal en als je aardig Engels en Duits spreekt herken je veel woorden en voelen zinsopbouw en grammatica vrij natuurlijk.

Wat het vooral zo leuk maakt vind ik de culturele informatie die taal in zich draagt. Tijdens een les rond de sinterklaasperiode hadden we het over taaitaaipoppen, of zoals je in het Noors zegt: peppermøer. Onze docente vertelde dat het vroeger in Noorwegen gebruikelijk was dat vrouwen een dame van peperkoek kregen wanneer ze dertig werden en vrijgezel waren. Het woord peppermø is de vrouwelijke variant van peppersvenn. Zo werd vroeger een ongetrouwde, rondreizende kruidenhandelaar genoemd. De Nederlandse vertalling van peppermø is ‘oude vrijster’. Daarop wist een van mijn klasgenoten te vertellen dat je een (vrouwelijke) taaitaaipop in het Nederlands ook wel ‘oude vrijster’ noemt.

Lees verder “Taaie oude vrijsters” →

14 februari 2019 2

Radicalizing the local

Gisteren volgde ik een Thursday Night Workshop van Jeanne van Heeswijk in Het Nieuwe Instituut. Jeanne is kunstenaar en werkt in het gebied van social design. Door zich te verdiepen in- en onderdeel te worden van verschillende communities, maakt ze groepen ervan bewust dat zij zélf hun relaties, omgeving en toekomst kunnen creëren.

De workshop was een mini-versie van Jeanne’s ‘Training for the not yet’. Een training die normaalgesproken een week kan duren en wij in een kleine twee uur doorvlogen. Jeanne liet ons nadenken over welke plekken, idealen en ‘tekortkomingen’ onderdeel van ons zijn. Bij het benoemen van deze belongings gooiden we een bol wol over – telkens in een andere kleur. Zo ontstond er langzaam een netwerk tussen de deelnemers. Een netwerk dat we later uitbreidden door te zoeken naar connecties tussen onze belongings.

Lees verder “Radicalizing the local” →

21 september 2018 0

Schotse begraafplaatsen

Tijdens mijn reis in Schotland viel me op dat begraafplaatsen daar niet enkel bedoeld zijn als plek ter nagedachtenis aan overledenen, maar vaak ook een attractie op zichzelf zijn. Ok, dit is niet het eerste land waar ik als toerist een begraafplaats bezocht, maar in Schotland met haar eindeloze ghost stories en eeuwenoude legenden zit er toch een extra wonderlijk tintje aan. Neem Greyfriars Kirkyard in Edinburgh: De meedogenloze geest van George Mackenzie schijnt hier rond te waren. Honderden bezoekers spreken van een agressieve poltergeist. Bovendien is het de begraafplaats waar de wereldberoemde Greyfriar’s Bobby jarenlang de wacht hield bij zijn overleden baasje; de grafgraver. Ook in Inverness is de begraafplaats beroemd. Net buiten het stadje ligt Fairy Hill. De locatie van een oude Schotse legende en, tegenwoordig, de laatste rustplaats van vele Highlanders.

Niet voor alle grafzerken is het dringen in de zomermaanden. In Fort Augustus lopen wandelroutes dwars door de verlaten begraafplaats, waardoor je de kans krijgt – misschien op wat onconventionele wijze – de geschiedenis van het plaatsje te proeven.

Het meest onder de indruk was ik van Necropolis: De begraafplaats bij de kathedraal van Glasgow. Een heuvel, uitkijkend over de stad, met een doolhof naar de top van de mooiste Victoriaanse graven dat uitkomt bij het John Knox monument. Ik schreef daar Necropolis.

Necropolis.

Ronk, tril en zoem
verstommen op
blijvende rust.

In groen en een enkele bloem
kriskras ik naar boven.

Families eten koeken op een muurtje,
een jongen vraagt zijn buddy om een vuurtje.

De zon worstelt
haar stralen
naar precies deze hectaren.

En we duiden Mackintosh massaal
in een wirwar van graven.

Een maandag in dodenstad.

Op 18 september a.s. draag ik dit, en een aantal andere gedichten voor in ‘t Kapelletje in Rotterdam. Helemaal gratis en voor niks, dus ben er bij!

22 augustus 2016 0

Sancta Ontcommer

Een poosje terug was ik in de Sint-Stevens kerk in Nijmegen waar een gepassioneerde gids ons vertelde over Sancta Ontcommer. Ontcommer was de mooie dochter van de koning van Portugal en Katholiek. Op jonge leeftijd werd ze uitgehuwelijkt aan een oude, heidense prins. Zij had een grote afkeer van deze man en bad tot God om een lelijk uiterlijk zodat zij maar niet met hem hoefde te trouwen. God luisterde en gaf haar een snor en baard om haar te beschermen. Zodra de prins deze verminking zag wilde hij niets meer van de prinses weten. De Portugese koning werd woest en liet zijn dochter kruisigen als straf. Sancta Ontcommer werd erkend als martelares en Katholieke heilige. Het geloof is dat wanneer zij wordt aangeroepen tijdens overlijden, het proces zonder al teveel pijn (kommer) verloopt.

Beeld van Sancta Ontcommer (Oostenrijk)

In de Sint Stevenskerk is een afbeelding te zien van Ontcommer die stamt uit het eind van de 15^e eeuw. Een van de weinige afbeeldingen die nog te zien is in de kerk, omdat men tijdens de Beeldenstorm in 1566 veel verwoest heeft. Reliëfs van heiligen pronken zonder hoofd en rond het altaar vind je lege nissen waar ooit beelden stonden. Vele schilderingen zijn wit overschilderd, behalve een enkeling zoals die van Sancta Ontcommer.

Echter, bij het zien van de afbeelding zou je, ondanks het bovenschrift ‘Sancta Ontcommer’, eerder denken aan een veel bekender beeld. Een afbeelding van een heilige die uitsteigt boven alle anderen en veelvuldig gerepresenteerd wordt in de Katholieke kerk; Jezus Christus. Ookal zijn we in Nederland tegenwoordig voornamelijk gewend om Christus halfnaakt in een lendedoek aan het kruis te zien, het was tijdens de Middeleeuwen, zeker in Zuid-Europese landen zoals Italië en Spanje, normaal om hem volledig aangekleed af te beelden. Volgens de gids was de afbeelding in de St. Stevenskerk dan ook waarschijnlijk ooit bedoeld als een afbeelding van Christus.

Sancta Ontcommer in de Afbeelding van Christus
St. Stevenskerk

Volgens het verhaal geloofden de protestanten wel degelijk dat de Katholieken op de schildering Sancta Ontcommer wilden aanduiden. Dat is ook de reden waarom de schildering bewaard is gebleven; als bewijs en herinnering dat de Katholieken de meest willekeurige heiligen verzonnen en vervolgens als waar erkenden.

Het is mij onduidelijk of de Katholieken, voor aanvang van de Beeldenstorm de schildering werkelijk als Sancta Ontcommer aanbaden. Het zou interessant zijn om te onderzoeken of het bovenschrift origineel is, of vlak voor de Beeldenstorm is toegevoegd. Als de Katholieken het opschrift later hebben toegevoegd, zou het een stiekeme overwinning kunnen zijn geweest op de Protestanten.

20 november 2014 0

Commercialization of Culture: Paris

Just back from Paris, I am left wondering about the peculiar culture that I experienced there. Our hotel wasn’t far from Montmartre; the hill in Paris that used to be the epicentre of the bohemians. Artists such as Picasso and Van Gogh lived there at the end of the 19th century. It was a place of creativity, criticism and artistic collaboration. Works of, for example, André Gill, Suzanne Valadon and Renoir that came about ín Montmartre remind us of this. There are multiple places there, such as the Moulin de la Galette, the Montmartre vineyard and small cabaret theaters that you can still visit. You can imagine that, even being unaware to much of this information at that moment, I was excited to visist the hill.

Lees verder →

22 oktober 2014 0

Cultural Heritage

For the last two months I have been living in Tilburg. It feels like home, as I was born here and went to high school here. Generally, people don’t like Tilburg. It has the same notoriety as Rotterdam, of being an industrial city with hardly any charm. I used to say the same thing; “Tilburg is not a great city if you don’t know it”. Living here once again, however, I was confronted with the strong personality of the city and it’s coherent culture. It seemed that everywhere I went and the things I did were all in some way linked to the city’s cultural heritage; my cultural heritage.

Lees verder →

8 oktober 2014 0